Blog van Wim van Deijzen – oprichter en CEO van VCS
Met ons dataplatform Inzicht-In-Ondermijning zetten gemeenten eigen data en gegevens uit openbare bronnen om naar feiten over ondermijning. Ik krijg dan vaak de vraag: mag dit wel volgens de AVG?
Dit is een logische vraag. Mensen willen het graag goed doen en nemen het zekere voor het onzekere. Ook als het gaat om het strikt naleven van de AVG. Dat begrijp ik.
‘Het zekere voor het onzekere nemen’
Maar wat als een te strikte naleving ambtenaren in hun werk belemmert en zelfs kan leiden tot gevaarlijke situaties? We hebben in Nederland nou eenmaal te maken met een oprukkende ondermijnende (drugs)criminaliteit.
Kostbare capaciteit kwijt
Dat deze vraag niet denkbeeldig is, bewijst het voorbeeld van UWV. De afdeling handhaving van UWV is kostbare capaciteit kwijt aan het naleven van de AVG.
Voorafgaand aan elk nieuw fraudeonderzoek moeten de handhavers alle privacyrisico’s in kaart brengen. Dat vertraagt een onderzoek met enkele weken, vertelde een hooggeplaatste medewerker een tijdje geleden in Nieuwsuur.
Inzicht-In-Ondermijning en de AVG
Maar goed, terug naar Inzicht-In-Ondermijning. Het platform brengt data uit openbare bronnen samen, zoals het Kadaster, CBS en KNMI. De data wordt geaggregeerd, geanalyseerd, verder verrijkt en gefilterd. Zodat de gemeente ontdekt hoe en waar ondermijning zich voordoet.
‘Dus: mag dat nou volgens de AVG?’
Mag dat nou volgens de AVG? Het antwoord op deze vragen is nog niet zo zwart-wit. De vraag valt ten eerste uiteen in twee deelvragen:
1. Vindt er verwerking van persoonsgegevens plaats die valt onder de AVG?
Als dat zo is, zou het hier gaan om ‘profiling’. Dit lijkt het geval met Inzicht-In-Ondermijning. Er wordt data gecombineerd tot concrete feiten tot op (bijvoorbeeld) het niveau van een huisadres.
Voor de wet maakt het in principe niet uit dat VCS gebruikmaakt van data die algemeen toegankelijk zijn. Ook gegevens die openbaar zijn, worden meegewogen. Het gaat vooral om de vraag: leidt het combineren van deze gegevens tot data die door hun onderlinge combinatie zo uniek zijn dat ze maar op één persoon betrekking kunnen hebben?*
De vervolgvraag is dan:
2. Is deze verwerking van persoonsgegevens in lijn met de beginselen van gegevensverwerking en kun je deze baseren op één van de grondslagen uit de AVG? Is er bijvoorbeeld een gerechtvaardigd belang? Is het proportioneel?
Drugslab oprollen?
Het is lastig hierop een ‘objectief’ antwoord te geven. Want wat als ik met data vanuit openbare bronnen een drugslab kan oprollen? Wat is dat ons als samenleving waard? Staan wij erachter dat hiervoor data worden gecombineerd tot concrete gegevens tot op (bijvoorbeeld) het niveau van een huisadres?
‘Het is deels een politieke keuze’
Is dit ‘gerechtvaardigd’ en ‘proportioneel’? Dit is deels een politieke keuze. Als het gaat om naleving van de AVG en Inzicht-In-Ondermijning is het volgens mij de vraag welke veiligheid we hier primair willen beschermen.
De privacy van burgers… én van keiharde drugscriminelen? (Let wel: het gaat om data die tóch al openbaar is?) Of de bescherming van burgers tégen deze criminelen? En dan kies ik zeker voor het tweede – en voor de inzet van Inzicht-In-Ondermijning.
* Voor de duidelijkheid: het gaat hierbij niet om een vergezochte, hypothetische mogelijkheid dat de gegevens gecombineerd kunnen worden. Het gaat om de vraag of de verwerkingsverantwoordelijke dit kan doen zonder onevenredige inspanning.
